Archieven: Tentoonstellingen

Deze expositie in het kader van de Open Ateliers Amstelveen toont recent werk van 53 deelnemende kunstenaars die werkzaam zijn in uiteenlopende disciplines, waaronder beeldhouwkunst, schilderkunst, keramiek, glas en fotografie. Het biedt een mooi overzicht van de praktijk van deze makers en laat goed de diversiteit aan technieken, onderwerpen en stijlen zien.  

Atelierroute
Al meer dan dertig jaar wordt Open Ateliers Amstelveen georganiseerd, een tweejaarlijks terugkerende atelierroute waarin professionele Amstelveense kunstenaars hun atelier openstellen voor publiek. Daarnaast zijn er geselecteerde locaties waar kunstenaars gezamenlijk hun werk exposeren. Een mooie gelegenheid om kennis te maken met het werk van deze kunstenaars en een uniek kijkje te nemen achter de schermen van het kunstenaarschap. 

Op 17 en 18 juni tussen 11.00u en 17.00u zullen de kunstenaarsateliers geopend zijn voor publiek. Leer zo de kunstenaars uit Amstelveen en hun werk beter kennen. Natuurlijk biedt de atelierroute ook de mogelijkheid om kunst direct bij de kunstenaar zelf te kopen.

Voor meer informatie over de atelierroute ga naar openateliersamstelveen.nl

Jeroen Krabbé en Annefie van Itterzon tonen kindertekeningen in Cobra Museum. Deze tentoonstelling past naadloos in de zomertentoonstellingen Grenzeloos en vrij en De andere Picasso die tegelijk te zien zijn in het Cobra Museum. 

In de zomervakantie (tot en met 30 september) trakteert het museum ter ere van het 75-jarig bestaan van de Cobra-beweging: u ontvangt voor uw toeslag een voucher die u kan besteden in museumwinkel of café. Voor het bijzondere zomerprogramma geldt, voor bijna alle bezoekers, een toeslag van 10 euro.

Luister hier de podcast aflevering met Jeroen Krabbé. Als klein kind bezocht hij de Cobra tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij vertelt waarom dit grote indruk op hem maakte.

Acteur, schilder en kunstprogrammamaker Jeroen Krabbé heeft samen met Annefie van Itterzon 40 kindertekeningen geselecteerd die een prachtig beeld geven van hoe kinderen wereldwijd tekenen. Daar worden 2 van zijn eigen kindertekeningen aan toegevoegd. Deze selectie is afkomstig uit een collectie van ruim 900 tekeningen die zijn verzameld tussen 1983 en 2021 door kunstpedagoog Annefie van Itterzon. Vorig jaar schonk Van Itterzon deze unieke collectie aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

Het onbevangen kind
Deze tentoonstelling biedt niet alleen een fascinerend inzicht in de wereldwijde tekenkunst van kinderen, maar is ook een eerbetoon aan hun onbevangenheid en spontaniteit. Kinderen zijn niet bezig met perspectief en vorm, waardoor hun tekeningen direct, origineel en puur zijn. Kunstenaars als Picasso, Klee, Kandinsky en de Cobra-kunstenaars zagen kindertekeningen dan ook als een inspiratiebron. Het is fantastisch dat deze kunst nu eindelijk de aandacht krijgt die het verdient.

Toverfee valt coronavirus aan, Whanzi (5 jaar), 2020

Zelf aan de slag
Kinderen kunnen op woensdag en zondag ook hun eigen tekeningen maken in Atelier CoBrA. Deze tekeningen vormen samen een enorm collage-kunstwerk dat tijdens de hele tentoonstelling blijft groeien en voor alle bezoekers in het museum te zien is. Het is geweldig om te zien hoe kinderen hun creativiteit kunnen uiten en met hun eigen kunstwerk bijdragen aan deze tentoonstelling.

Deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de Rijkscollectie Rijksdienst Cultureel Erfgoed.

In het kader van de tentoonstelling Becoming Ovartaci presenteert het Cobra Museum kunstwerken van Priscilla Koopman (Enschede, 1996) en Mathisse Arendsen (Goes, 1948-2022), in samenwerking met Beeldend Gesproken. Deze Amsterdamse kunstuitleen vertegenwoordigt professionele kunstenaars die kampen met psychische gezondheidsproblemen.

Voor deze expositie zijn kunstenaars uitgekozen wiens werk resoneert met de kunst van Ovartaci. Arendsen’s levensloop heeft raakvlakken met dat van Ovartaci, terwijl Koopman in haar werk vergelijkbare thema’s behandelt. Beiden tonen hoe ze de wereld ervaren vanuit een neurodivers perspectief.

Het werk van deze kunstenaars laat zien hoe universeel het thema van transformatie is. Kunst kan een bevrijding zijn van mentale en lichamelijke beperkingen en biedt de mogelijkheid om wie je bent als mens opnieuw vorm te geven.

Priscilla Koopman (Enschede, 1996)
In de schilderijen en tekeningen van Priscilla Koopman toont ze haar unieke universum dat bevolkt wordt door etherische wezens. Elke creatie heeft een eigen persoonlijkheid en symboliek. Na haar autisme-diagnose richt ze zich op het opnieuw leren begrijpen van zichzelf en het navigeren door de wereld als neurodiverse kunstenaar.

‘’Ik heb mijn manier gevonden om vrouwelijkheid, mentale gezondheid en perceptie van de wereld op een kleurrijke speelse manier uit te drukken. Verbinding maken met de onschuld van de kindertijd en deze vermengen met een groteske realiteit en morbide elementen is essentieel in mijn werk. Zo laat ik de schoonheid van elke situatie zien.”

Koopman studeert in 2018 cum laude af aan de afdeling Fine Arts van het Centennial College in Toronto Canada. In 2014 wint ze de derde prijs in de Kunstbende wedstrijd en in 2019 neemt ze met een eervolle vermelding deel aan de Amsterdam International Art Fair.

Mathisse Arendsen (Goes, 1948-2022)
Mathisse Arendsen ontwikkelde al op jonge leeftijd een vrouwelijk alter ego. Het meisje Ana ‘is leefde haar hele leven samen met en in hem. Arendsen beleefde zijn vrouwelijke kant op het doek maar ook in het dagelijks leven ging hij vaak vrouwelijk gekleed. In de vele schilderijen die Arendsen in zijn leven maakt komt deze dualiteit terug.

“Wat betreft mijn meest recente stijl hanteer ik als dualist het volgende basisprincipe in mijn techniek en thema’s: het geheel is niet de optelsom der delen, maar het tegenover elkaar zetten van uitersten in vorm en kleurgebruik. Dat levert een spanningsveld op waarbinnen de kijker de sleutel tot het onderbewustzijn aangereikt krijgt.”

Het oeuvre van Arendsen kenmerkt zich door afwisselende stijlen waarin religie en esoterische krachten een belangrijke rol spelen. Zijn diverse opnames in psychiatrische klinieken zijn een centraal thema in zijn oeuvre, dat naast schilderijen ook gedichten, korte verhalen en psychologische romans omvat.

Een solotentoonstelling met het werk van Mathisse Arendsen is te zien bij 

Beeldend Gesproken van 5 t/m 30 april: beeldendgesproken.nl

HOME Art Project is een doorgaand kunstproject voor alle inwoners van Amstelveen en hun 139 verschillende nationaliteiten. Stephanie Rhode fotografeert mensen uit Amstelveen met een wit huis van wol. Deze foto’s zijn in deze pre-expositie te zien. Hierbij stelt zij de vragen: “Wat betekent HOME voor jou? Zijn dit je vrienden en familie, persoonlijke bezittingen of is het misschien een plek in de natuur of een bepaalde omgeving die je thuis laat voelen? Kortom wat associeer jij met HOME?”

Stephanie Rhode studeerde in de tachtiger jaren aan de AKI Academy of Art & Design ArtEZ in Enschede. In 1989 studeerde zij af in monumentale vormgeving. Zij volgde diverse Artist in Residence, onder andere in Japan, Peru en China. Haar werk is geëxposeerd in het binnen- en buitenland en is bekend door haar vergankelijke kunstprojecten en het universele thema ‘thuis’. De nieuwsgierigheid naar andere culturen en landen heeft haar werk als beelden kunstenaar sterk gevoed. Zo houdt ze zich bezig met maatschappelijke vraagstukken, beeldend weergegeven in de openbare ruimte, musea of in de natuur. Haar werk neemt verschillende vormen aan, zoals installaties, video, performances, fotografie en tekeningen.

Toen Stephanie Rhode hoorde dat Amstelveen alleen al meer dan 139 verschillende nationaliteiten kent, realiseerde zij zich dat dit kunstproject ook ’thuis’ in Amstelveen uitgevoerd zou kunnen worden. Ongeveer 75% van de niet Nederlandse nationaliteiten die in ons land wonen of verblijven kun je namelijk in Amstelveen vinden.

Het kunstproject bestaat niet alleen uit een foto maar ook uit het gevoel en de gedachten van de deelnemers. De museumbezoekers zien de gefotografeerde alleen van de achterkant en kijken dus als het ware met de persoon mee. Dit perspectief is deels geïnspireerd door schilderijen van de Duitse schilder Caspar David Friedrich. Voor Stephanie Rhode zijn het ‘zielsschilderijen’, omdat de toeschouwer iets ervaart over de emotionele wereld van de persoon die is afgebeeld. Haarserie van ‘zielsfoto’s’ vertelt iets over het (t)huis van de gefotografeerde, zonder het letterlijk uit te hoeven spreken.

In haar zoektocht naar interactie en uitwisseling is zij haar blik als kunstenaar steeds meer gaan verruimen. Waar zij eerst de interactie met wie zich aanbood vanzelfsprekend vond, is zij met de tijd meer op zoek gegaan naar de mensen die niet standaard met kunst in aanraking komen. Zij merkt bij haarzelf een steeds grotere nieuwsgierigheid naar hoe mensen buiten haar leefomgeving, vanuit andere achtergronden, culturen of landen, aankijken tegen haar thema’s en levensvragen. Door de uitwisseling met verschillende mensen op verschillende plekken op de wereld, ontstaan iedere keer weer andere kunstprojecten, andere ervaringen en interacties. Deze brengen zowel de overeenkomsten als de diversiteit van mensen naar voren in haar werk.

Het project is na afloop van de expositie in het Cobra Museum voor Moderne Kunst ook in de Schouwburg in Amstelveen te zien. De uiteindelijke tentoonstelling vindt in het najaar van 2023 plaats als zij alle 139 nationaliteiten heeft kunnen vinden en fotograferen. Met dank aan Gemeente Amstelveen en Stichting Stokroos.

Een dier, een nacht, een schreeuw
Nederlandse Cobra-kunstenaars uit de collectie
tentoonstelling

De tentoonstelling Een dier, een nacht, een schreeuw toont werken van Nederlandse Cobra-kunstenaars vanaf eind jaren veertig tot midden jaren vijftig uit de vaste collectie van het Cobra Museum en werken in langdurige bruikleen.  

In de nasleep van de onderdrukking en ontberingen van de Tweede Wereldoorlog verlangen de Nederlandse Cobra-kunstenaars naar artistieke en geestelijke vrijheid, spontaniteit en vernieuwing. Zij laten zich inspireren door kunstvormen die zich buiten de academische traditie bevinden, zoals tekeningen gemaakt door kinderen, volkskunst en outsider art en experimenteren met nieuwe materialen en vormen. Ook al zijn ze er niet op uit om in één stijl te werken, ontstaat er desondanks een Cobra wereld met voorstellingen van bonte vogels, fabelwezens, mensen en hemellichamen. Constant formuleerde het als volgt: ‘Een schilderij is niet een bouwsel van kleuren en lijnen, maar een dier, een nacht, een schreeuw, een mens of dat alles samen.’  

De naam van de Cobra-beweging (1948-1951) staat voor de samenstelling van de steden Copenhague, Bruxelles en Amsterdam, waar veel van de kunstenaars wonen. Tot de Nederlandse leden behoren o.a. Karel Appel, Corneille, Constant, Jan Nieuwenhuijs, Anton Rooskens, Theo Wolvecamp, Eugène Brands en de dichter-schilder Lucebert. Deze jonge kunstenaars hebben behoefte aan uitwisseling en interactie met buitenlandse geestverwanten. Wanneer Appel, Corneille en Constant in 1948 in Denemarken zijn, voelen zij direct verwantschap in mentaliteit met de Deense kunstenaars en een gedeelde belangstelling voor experiment, volkskunst en spontane uitingen. Werk van deze Deense kunstenaars is momenteel te zien op de eerste verdieping van het museum. Binnen de beweging is er naast eensgezindheid ook sprake van tegenstellingen en verschil van mening tussen de leden onderling. Ondanks de verschillen werkt het gedachtengoed en de vitaliteit van Cobra nog lang door. 

Tentoonstelling
Becoming Ovartaci

Voor het eerst in Nederland is er een groot overzicht te zien van de Deense kunstenaar Ovartaci.  Ruim 70 schilderijen, tekeningen en sculpturen laten je kennis maken met de kunstenaar Ovartaci. De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Ovartaci Museum in Aarhus in Denemarken. Het merendeel van de getoonde werken zijn bruiklenen van particuliere verzamelaars die nog niet eerder aan het publiek werden getoond. Ook de twee kunstwerken die vorig jaar juli werden herontdekt in Collection l’Art Brut zijn hier te zien.

Ovartaci (1894 – 1985, geboren als Louis Marcussen) was een opmerkelijke kunstenaar van wie het artistieke oeuvre nauw verweven was met haar eigen, radicale levensverhaal. Haar werk stijgt uit boven elke conventionele categorisering zoals expressionisme, surrealisme of art brut. Haar werk bevraagt thema’s die ook vandaag de dag zeer actueel zijn, zoals machtsverhoudingen, tolerantie en identiteit. Ovartaci was een begaafd kunstenaar en autodidact, een dichter, een wereldreiziger, een intellectueel, een psychiatrisch patiënt, een dromer en nog veel meer. Haar bijzondere schilderijen, beeldhouwwerken, werken op papier en muurschilderingen omvatten haar hele wereld. Ze leefde letterlijk in en met haar kunst.

Deze tentoonstelling onthult het verbazingwekkende verhaal van de kunst en het leven van Ovartaci. Een buitengewoon kunsthistorisch verslag dat zich afspeelt in de periferie van de Cobra-beweging.

Ovartaci
Ovartaci was de naam die ze zichzelf gaf toen ze in 1929 onder dwang werd opgenomen op de psychiatrische afdeling van het Risskov Ziekenhuis in Aarhus. Nadat schizofrenie bij haar werd vastgesteld, bracht ze de rest van haar leven door als inwonende patiënte. De naam Ovartaci kan worden vertaald als ‘hoofdpatiënt’, een afgeleide van overtossi in het Jutlandse dialect, overtosse in het Deens.

Centraal in het werk van Ovartaci staat het concept van metamorfose en transformatie. Ze had de behoefte om de wereld om haar heen letterlijk te veranderen in haar eigen universum en in een mooiere plek: zij maakte grootse plannen om niet alleen haar eigen kamer en meubels te beschilderen, maar het hele ziekenhuis. Gedurende de 56 jaar dat Ovartaci in het psychiatrisch ziekenhuis woonde, kreeg ze een grote vrijheid om zich als kunstenaar te ontwikkelen. Ze leefde in een voortdurend proces van kunst maken, haar manier van verwerken, zijn en ademen. Ze geloofde sterk in het boeddhisme, animisme en in reïncarnatie. Haar vele vorige levens waren haar belangrijkste bron van inspiratie.

In het begin van de jaren vijftig maakte Ovartaci het sterke verlangen kenbaar om de transitie te maken naar vrouw en vroeg een geslachtsveranderingsoperatie aan. Dit werd haar geweigerd, waarop zij uiteindelijk het heft in eigen hand nam en zichzelf in 1954 amputeerde. Hierna voltooiden de artsen de operatie operatief.

Ovartaci transformeerde haar kamer van 12 vierkante meter in een uitbundig, denkbeeldig universum. Naast haarzelf werd het bewoond door dieren en langwerpige katachtige vrouwelijke hybriden op hoge hakken die de wereld onderzochten, zeilden, vlogen, dansten en fietsten. Deze hybriden waren overal, sierden elke centimeter van de muren als reusachtige uitsneden, als kleine sculpturen of in schilderijen. Ze leken op levensgrote poppen en wezens en waren de zielsverwanten, zusters, metgezellen en levensgetuigen van de kunstenaar die met hen samenleefde in een gecombineerde studio, slaap- en woonkamer. Deze meeslepende, surrealistische fantasiewereld was het echte leven van Ovartaci.

Ontdekking
Ovartaci ontmoette in 1952 de veelgeprezen Deense Cobra-kunstenaar Asger Jorn. Op dat moment was Jorn opgenomen in het sanatorium van Silkeborg. Hij was geïnteresseerd in kunst gemaakt door psychiatrische patiënten en raakte volledig in de ban van de intelligentie en de artistieke activiteiten van zijn leeftijdsgenoot. Hij was zo onder de indruk van Ovartaci’s betoverende werk dat hij haar uitnodigde om in Parijs te exposeren. Ovartaci sloeg de uitnodiging af, maar Jorn zorgde er wel voor dat haar werk naar kunstenaar Jean Dubuffet werd gestuurd. Hij nam twee van haar werken op in zijn persoonlijke collectie die later de basis vormde van Collection de l’Art Brut in Lausanne. Lange tijd was de verificatie van deze twee werken een onopgelost mysterie, omdat ze niet in de database van het museum terug te vinden waren. Tot gast-curator Naja Rasmussen in juli 2022 tijdens het onderzoek en samenstellen van de tentoonstelling Becoming Ovartaci ontdekte dat de werken waren gearchiveerd onder de naam ‘Gonzales’, en niet Ovartaci. Een naam die Ovartaci regelmatig gebruikte.

Revelatie van Biënnale van Venetië
In 2022 kreeg Ovartaci, zevenendertig jaar na haar dood, grote internationale bekendheid als onderdeel van de 59ste Biënnale van Venetië 2022 met de tentoonstelling The Milk of Dreams. Sommigen noemden Ovartaci zelfs de openbaring en grootste vondst van het jaar.

Rijk geïllustreerde catalogus
Deze tentoonstelling is onderdeel van het jubileumjaar Cobra 75 en vormt samen met de tentoonstellingen We Kussen de Aarde en Je est un autre. Ernest Mancoba & Sonja Ferlov en een drieluik over Deense moderne kunst. Bij deze drie tentoonstellingen verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus samengesteld door de gastconservatoren en tweetalig (Nederlands en Engels) uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het boek Wij kussen de aarde is o.a. verkrijgbaar in de museumshop van het Cobra Museum.

Gast-conservator Naja Rasmussen
Becoming Ovartaci is gecureerd door Naja Rasmussen, hoofdconservator bij Kunstmuseum Brandts in Odense, Denemarken. Daarvoor was zij hoofdconservator bij ARKEN, Museum voor Moderne Kunst in Ishøj. Zij heeft talrijke wetenschappelijke artikelen over moderne en hedendaagse kunst gepubliceerd in Deense en internationale catalogi en kunstpublicaties.

Viering Cobra 75
In 2023 is het 75 jaar geleden dat de revolutionaire Cobra-beweging werd opgericht in Parijs. Het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen viert dit jubileumjaar met een groots  tentoonstellingsprogramma. Cobra (1948-1951) was een internationale beweging van jonge, vooruitstrevende kunstenaars die kleurrijke, expressief-spontane kunst maakten. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten zij een revolutie: een doorbraak in de moderne kunst die tot op de dag van vandaag doorwerkt in kunstopvattingen en kunstuitingen. De naam Cobra is een samenstelling van: Copenhagen, Brussel en Amsterdam. De hoofdsteden waar de oprichters van deze kunstenaarsgroep vandaan kwamen. Zo kwam Jorn uit Denemarken, Dotremont en Noiret uit België, Appel, Corneille en Constant uit Nederland. Naast deze grote namen maakt het Cobra Museum zich sterk voor een inclusieve benadering van de Cobra-beweging en rekt met regelmaat de traditionele Cobra-canon op. In 2019 was er bijvoorbeeld een grote tentoonstelling “Nieuwe Nuances” speciaal gewijd aan vrouwelijke kunstenaars in en rondom Cobra.

De tentoonstelling Becoming Ovartaci is onderdeel van het jubileumjaar Cobra 75 en vormt samen met de tentoonstellingen Wij kussen de aarde. Deense moderne kunst 1934-1948 en Je est un autre. Ernest Mancoba en Sonja Ferlov een drieluik over Deense moderne kunst. Bij deze drie tentoonstellingen verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus samengesteld door de gastconservatoren en tweetalig (Nederlands en Engels) uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het boek Wij kussen de aarde is o.a. verkrijgbaar in de museumshop van het Cobra Museum.

Met dank aan
Het jubileum programma Cobra 75 is mede mogelijk gemaakt door onze partners en genereuze steungevers. We bedanken in het bijzonder de gemeente Amstelveen, VriendenLoterij, Trebbe, BPD, Rabobank Amstel & Vecht, Hizkia, Prins Bernhard Cultuurfonds, Ny Carlsberg fondet, Ambassade van Denemarken, KEIM en de Cobra Business Club.

Tentoonstelling
Je est un autre
Ernest Mancoba en Sonja Ferlov

In een intiem overzicht van 60 schilderijen en sculpturen brengt het Cobra Museum het werk samen van de Zuid-Afrikaanse beeldhouwer en schilder Ernest Mancoba (1904-2002) en de Deense beeldhouwer Sonja Ferlov (1911-1984). Beiden waren betrokken bij de oprichting van de Cobra-beweging in Denemarken, zij het aan de zijlijn.

Kluizenaars
De levensverhalen van Ferlov en Mancoba zijn meeslepend en hadden een grote impact op hun kunst. Hun interraciale relatie was uniek in die tijd waardoor ze veel tegenwerking en racisme ervoeren. Een groot deel van hun leven brachten ze door als bijna-kluizenaars van de maatschappij, voornamelijk met elkaar. Door deze nauwe relatie bleven hun artistieke werken ontegenzeggelijk individueel, maar het werk van de een beïnvloedde dat van de ander. Het paar hield er dezelfde overtuigingen op na, waaronder de rol die kunst moet spelen om de mensheid samen te brengen op gemeenschappelijke grond. Deze tentoonstelling laat zien hoe al deze verschillende aspecten hun kunst beïnvloedde.

Je est un autre
Hun isolement betekende echter niet dat ze onverschillig werden tegenover de samenleving. Hun bezorgdheid over maatschappelijke onenigheid leek hun kunst juist te motiveren, zoals te zien in Ferlov’s “Mask and Figure” (1977-84) en Mancoba’s kota-achtige schilderijen.

Mancoba en Ferlov citeerden de negentiende-eeuwse Franse dichter Arthur Rimbaud “Je est un autre” , wat Mancoba vertaalde als “Ik is een ander”. Rimbauds grammaticale fout om est (is) te gebruiken in plaats van suis (ben) is poëtische opzet. Mancoba en Ferlov hebben het mogelijk geïnterpreteerd als symbool dat het onmogelijk is om daadwerkelijk de ander te zijn, maar dat men het wel moet proberen. Het is de boodschap die zij aan de wereld wilden meegeven: wij hebben geleden, maar wij houden hoop dat de mensheid een manier kan vinden om het lijden tot een minimum te beperken.

Cobra Pakt uit! – elk laatste weekend van de maand
Elk laatste weekend pakt het museum uit met een levendig programma van rondleidingen, workshops en meer. Houd de website in de gaten voor het programma.

Parijs
Ernest Mancoba kwam vanuit Zuid-Afrika in 1938 naar Parijs om te studeren. Hij had leren houtsnijden op een missionaire school, waar zijn talent was opgevallen. Mancoba begreep echter dat zijn kansen als zwarte Afrikaan in zijn gekoloniseerde thuisland beperkt waren. Sonja Ferlov groeide op in een welgesteld gezin in Denemarken en volgde verschillende kunstnijverheidsscholen, waar ze bevriend was met kunstenaars als Richard Mortensen en Ejler Bille. Ook maakte ze deel uit van de surrealistische Deense kunstenaarsvereniging Linien (1934-39) en werkte mee aan het gelijknamige tijdschrift. In 1936 verhuisde ze naar Parijs, waar ze bevriend raakte met kunstenaars als Alberto Giacometti, Joan Miró en Max Ernst.

Mancoba en Ferlov ontmoetten elkaar in Parijs, kort voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Ze maakten deel uit van dezelfde vriendenkring en werden al snel geliefden.
De oorlog bracht hen zowel trauma’s als onverwacht geluk. Mancoba werd voor vier jaar geïnterneerd in twee krijgsgevangenenkampen. In het transportkamp van Drancy werd hij geconfronteerd met een schokkende mate van geweld, waaronder gevangenen die zich gewelddadig tegen elkaar keerden. Maar in St. Denis, een gevangenis voor niet-strijders, kregen ze toestemming om te trouwen waarbij een Duitse soldaat hen heimelijk fotografeerde op hun trouwdag en de afdrukken schonk.

De oorlog had een grote invloed op het werk van Ferlov. Het spontane en snelle maakproces van haar eerdere surrealistische werken maakte plaats voor bedachtzaam beeldhouwen – of zoals zij het omschrijft, een manier om orde in de chaos te scheppen. Voortaan bestaat haar beeldhouwproces uit overpeinzingen waarin haar gedachten langzaam vorm krijgen in het beeldhouwwerk. Het enige grote werk dat Ferlov tijdens en na de oorlog maakte was “Skulptur” (1940-46), dat ook in de tentoonstelling is opgenomen.

Kattinge
In 1947 verlieten Ferlov en Mancoba samen met hun één jaar oude zoontje het door oorlog verscheurde Parijs en vestigden ze zich in het Deense Kattinge. Ze zouden daar vijf jaar blijven. Hoewel hun verblijf van relatief korte duur was, had het een enorme invloed op hun leven en kunst. Mancoba ontdekte de fresco’s van Deense middeleeuwse kerken naast andere Scandinavische invloeden. Mogelijk hebben de fresco’s Mancoba geïnspireerd om te gaan schilderen. In deze tentoonstelling worden een aantal van zijn schilderijen en tekeningen uit deze tijd samengebracht, waarvan sommige al decennia niet of zelfs nooit eerder geëxposeerd zijn. Zo is ‘Untitled’ (1950/51), uit een privécollectie, sinds de jaren zeventig niet meer tentoongesteld. Mancoba leek gretig gebruik te maken van kleur en testte de intensiteit en de textuur van de verf.

In 1948 werden Ferlov en Mancoba uitgenodigd om deel te nemen aan de jaarlijkse tentoonstelling van Høst. Daar ontmoetten zij de Deense avant-garde en de kunstenaars die met Cobra (1948-1951) zouden worden geassocieerd, waaronder Karel Appel, Constant en Corneille. Ze werden lid van de vereniging in 1949, maar dat jaar viel Høst uiteen door onherstelbare onenigheid, waarbij het de avant-garde niet lukte om hun meningsverschillen over de richting van kunst bij te leggen. Mancoba en Ferlov raakten vervreemd van de groep.

Hoewel ze bij verschillende verenigingen te gast waren, kregen ze nooit het lidmaatschap aangeboden. Aangezien verenigingen het belangrijkste platform waren voor expositie en verkoop in Denemarken, had dit gevolgen voor het levensonderhoud van de familie als kunstenaars. Hun artistieke isolement, de intolerantie over de etniciteit van Mancoba en de bezorgdheid over de scholing van hun zoon Wonga motiveerden de familie uiteindelijk om terug te keren naar Frankrijk.

Rijk geillustreerde catalogus
De tentoonstelling Je est un autre. Ernest Mancoba en Sonja Ferlov is onderdeel van het jubileumjaar Cobra 75 en vormt samen met de tentoonstellingen Wij kussen de aarde. Deense moderne kunst 1934-1948 en Becoming Ovartaci een drieluik over Deense moderne kunst. Bij deze drie tentoonstellingen verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus samengesteld door de gastconservatoren en tweetalig (Nederlands en Engels) uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het boek Wij kussen de aarde is o.a. verkrijgbaar in de museumshop van het Cobra Museum.

Gast-conservator Winnie Sze
Winnie Sze is als zelfstandig conservator gestationeerd in Kaapstad. Tijdens haar fellowship bij het Van Abbemuseum in Eindhoven onderzocht ze de relatie van Ernest Mancoba met de Cobra-kunstenaars. Sze heeft diepgaande interesse in een bredere benadering van de visuele kunst en focust zich in Zuid-Afrika op sociaal-georiënteerde, creatieve samenwerkingsverbanden. Sze studeerde kunstgeschiedenis aan de University of British Columbia (Vancouver, Canada) en bestierde voorheen een project-locatie voor hedendaagse kunst in Londen.

Viering Cobra 75
In 2023 is het 75 jaar geleden dat de revolutionaire Cobra-beweging werd opgericht in Parijs. Het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen viert dit jubileumjaar met een groots tentoonstellingsprogramma. Cobra (1948-1951) was een internationale beweging van jonge, vooruitstrevende kunstenaars die kleurrijke, expressief-spontane kunst maakten. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten zij een revolutie: een doorbraak in de moderne kunst die tot op de dag van vandaag doorwerkt in kunstopvattingen en kunstuitingen. De naam Cobra is een samenstelling van: Copenhagen, Brussel en Amsterdam. De hoofdsteden waar de oprichters van deze kunstenaarsgroep vandaan kwamen. Zo kwam Jorn uit Denemarken, Dotremont en Noiret uit België, Appel, Corneille en Constant uit Nederland. Naast deze grote namen maakt het Cobra Museum zich sterk voor een inclusieve benadering van de Cobra-beweging en rekt met regelmaat de traditionele Cobra-canon op. In 2019 was er bijvoorbeeld een grote tentoonstelling “Nieuwe Nuances” speciaal gewijd aan vrouwelijke kunstenaars in en rondom Cobra.

Met dank aan
Het jubileum programma Cobra 75 is mede mogelijk gemaakt door onze partners en genereuze steungevers. We bedanken in het bijzonder de gemeente Amstelveen, VriendenLoterij, Trebbe, BPD, Rabobank Amstel & Vecht, Hizkia, Prins Bernhard Cultuurfonds, Ny Carlsberg fondet, Ambassade van Denemarken, KEIM en de Cobra Business Club.

Sonja Ferlov Mancoba

Tentoonstelling
Wij kussen de aarde
Deense moderne kunst 1934-1948

Vanuit Deense musea zijn er 100 kunstwerken naar Amstelveen gereisd, topstukken uit hun nationale collecties. In deze tentoonstelling krijg je een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de Deense kunst in de voor, tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog tot aan de Cobra-beweging in 1948. In dit Cobra jubileumjaar geeft het Cobra Museum inzicht in de Deense invloeden op de kunstenaars uit de Cobra-beweging.

In het eerste deel van de tentoonstelling is het ontstaan van de Deense abstract-surrealistische kunst in de jaren dertig te zien. Hierbij speelden het kunstenaarscollectief Linien (“de lijn”) dat in 1934 werd opgericht en het gelijknamige tijdschrift een leidende rol.

Het tweede deel van de tentoonstelling spitst zich toe op één van de meest radicale Deense kunstenaarscollectieven: Helhesten (1941 – 1944), met eveneens een gelijknamig tijdschrift (‘het hellepaard’). Helhesten werd geïnitieerd door Asger Jorn. Onder de vele andere betrokken kunstenaars waren Ejler Bille, Henry Heerup, Carl-Henning Pedersen en Else Alfelt. Tijdens de Duitse bezetting in Denemarken hadden de Deense kunstenaars relatief weinig last van censuur of andere beperkingen. In tegenstelling tot Nederland en België konden zij tot 1943 kunst maken en tentoonstellen zonder zich zorgen te maken over de gevolgen. De bezetting, de afzondering van het buitenland en de hechte samenwerking tussen de kunstenaars in het kunsttijdschrift Helhesten vormden een snelkookpan waarin de Deense kunst het vooroorlogse surrealisme veranderde in een spontaan-abstracte en zeer sociaal bewogen kunst.

De kunst van Helhesten was één van de grote wegbereiders van de latere Cobra-kunst: veel van de Helhesten-kunstenaars waren vanaf het begin bij Cobra betrokken. De ontwikkelingen in de Deense kunst tussen het einde van de oorlog en het begin van Cobra staan centraal in het laatste deel van de tentoonstelling.

Voorloper Cobra
In de jaren 1934-1948 ontwikkelde zich een spontane, abstracte kunstvorm die uniek was voor Denemarken en later een belangrijke wegbereider zou zijn voor de Cobra-beweging (1948-1951). De kunstenaars die Cobra begonnen kwamen uit Nederland, België en Denemarken. De Nederlandse en Belgische kunstenaars waren relatief jong, in tegenstelling tot de Deense kunstenaars die gemiddeld tien à vijftien jaar ouder waren. Zij hadden voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog al een artistieke ontwikkeling doorgemaakt en veel kunst tentoongesteld. Daarmee hadden ze een grote invloed op de jongere generatie Cobra-kunstenaars. Nog niet eerder werd een tentoonstelling buiten Denemarken aan dit onderwerp gewijd. Wij kussen de aarde doorbreekt bovendien de traditionele canon van de kunstgeschiedenis en toont ook vrouwelijke kunstenaars en kunstenaars die in de conventionele Deense en internationale kunstgeschiedenis vaak genegeerd werden, zoals Else Alfelt, Franciska Clausen, Rita Kernn-Larsen en Elsa Thoresen.

Catalogus in de museum shop
Deze tentoonstelling is onderdeel van het jubileumjaar Cobra 75 en vormt samen met de tentoonstellingen Je est un autre. Ernest Mancoba & Sonja Ferlov en Becoming Ovartaci een drieluik over Deense moderne kunst. Bij deze drie tentoonstellingen verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus samengesteld door de gastconservatoren en tweetalig (Nederlands en Engels) uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het boek Wij kussen de aarde is o.a. verkrijgbaar in de museumshop van het Cobra Museum.

Cobra Pakt uit! – elk laatste weekend van de maand
Het museum pakt uit met een levendig programma van rondleidingen, familieworkshops en meer. Houd de website in de gaten voor het programma.

Titel – citaat Heerup
De titel van de tentoonstelling verwijst naar een citaat van Deens beeldhouwer en schilder Henry Heerup uit 1944, waarin hij pleit voor het afschaffen van sokkels om beeldhouwwerken op tentoon te stellen. Deze zouden kunst en beschouwer in de weg staan en de drempel letterlijk verhogen om van kunst te genieten. Heerup wilde kunst dichterbij het volk brengen en stelde zijn werken direct op het gras en de aarde tentoon: hij kuste de aarde (hij schrijft: “Vi Kysser Jorden” – “Wij Kussen de Aarde”).

Gast-conservator Pim Arts
De tentoonstelling Wij kussen de aarde. Deense moderne kunst 1934-1948 is samengesteld door gast-conservator Pim Arts in samenwerking met Hilde de Bruijn, die ook verantwoordelijk was voor het concept van dit Deense drieluik. Pim Arts studeerde Kunstgeschiedenis en behaalde zijn Master Degree aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij behaalde een tweede master titel in Curatorial Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Arts bekleedde sindsdien curator-functies bij het Cobra Museum, het Rijksmuseum, de Karel Appel Foundation en Museum Catharijneconvent.

Viering Cobra 75
In 2023 is het 75 jaar geleden dat de revolutionaire Cobra-beweging werd opgericht in Parijs. Het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen viert dit jubileumjaar met een groots  tentoonstellingsprogramma. Cobra (1948-1951) was een internationale beweging van jonge, vooruitstrevende kunstenaars die kleurrijke, expressief-spontane kunst maakten. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten zij een revolutie: een doorbraak in de moderne kunst die tot op de dag van vandaag doorwerkt in kunstopvattingen en kunstuitingen. De naam Cobra is een samenstelling van: Copenhagen, Brussel en Amsterdam. De hoofdsteden waar de oprichters van deze kunstenaarsgroep vandaan kwamen. Zo kwam Jorn uit Denemarken, Dotremont en Noiret uit België, Appel, Corneille en Constant uit Nederland. Naast deze grote namen maakt het Cobra Museum zich sterk voor een inclusieve benadering van de Cobra-beweging en rekt met regelmaat de traditionele Cobra-canon op. In 2019 was er bijvoorbeeld een grote tentoonstelling “Nieuwe Nuances” speciaal gewijd aan vrouwelijke kunstenaars in en rondom Cobra.

Met dank aan
Het jubileum programma Cobra 75 is mede mogelijk gemaakt door onze partners en genereuze steungevers. We bedanken in het bijzonder de gemeente Amstelveen, VriendenLoterij, Trebbe, BPD, Rabobank Amstel & Vecht, Hizkia, Prins Bernhard Cultuurfonds, Carlsberg foundation, Ambassade van Denemarken, KEIM en de Cobra Business Club.

In samenwerking met drie leerlingen van het Keizer Karel College, organiseert het Cobra Museum voor Moderne Kunst de expositie Crescente | Drie visies op groei, gemaakt door Julia Kemp, Lisa le Grand en Appel Toussaint. De expositie werd geopend door wethouder Herbert Raat op zaterdag 10 december 2022.  

Crescente | drie visies op groei
De expositie Crescente is voor de leerlingen van het Keizer Karel College onderdeel van hun profielwerkstuk, een groot onderzoek ter afsluiting van hun laatste middelbare schooljaar. De vraag die daarin centraal staat is hoe je een bekend beeldend kunstenaar wordt in Amstelveen: hoe verwerf je inkomen, hoe organiseer je een expositie en wat is de impact van sociale media op de bekendheid van een beeldend kunstenaar? Om antwoorden te vinden op deze hoofdvragen organiseren zij, naast een literatuuronderzoek, deze expositie. Het werk dat de jonge makers laten zien gaat in op het thema groei gezien vanuit verschillende perspectieven, namelijk plantengroei in combinatie met identiteit, body positivity en onderbewustzijn. Dit thema wordt gepresenteerd in de vorm van schilderijen, foto’s en mode. De expositie is te zien t/m donderdag 12 januari 2023. 

Cobra Academy
Deze expositie is tevens een preview op de Cobra Academy, een initiatief waarmee het Cobra Museum aan jonge mensen tussen de 17 en 25 jaar uit Amstelveen de kans biedt om van het museum hún plek te maken. Een jaar lang leren de leden van de Academy van binnenuit hoe het museum werkt. Tevens krijgen zij de kans om evenementen te bedenken en te organiseren. Lisa, Julia en Appel zijn de eerste leden van de Cobra Academy 2023. 

Houd jij van kunst? En heb je zin om samen met je vrienden evenementen te organiseren? Meld je dan aan voor de Cobra Academy.   

Toegang: de expositie is voor genodigden en leerlingen gedurende de gehele periode gratis te bezoeken op vertoon van de uitnodiging of de leerlingenpas van het KKC aan de kassa.