Radicale Sociale Animale Talen is een omvangrijke tentoonstelling in de Grote Zaal van het Cobra Museum, waarin een de thema’s ‘Vrijheid en engagement’, ‘Schrift en beeld’ en ‘Materie’ op losse wijze worden verkend die van belang waren voor de CoBrA-beweging en die hun artistieke en maatschappelijke urgentie nooit verloren hebben – en om die reden ook vandaag nog kunstenaars inspireren.
VRIJHEID EN ENGAGEMENT
De termen ‘bevrijding’ en ‘vrijheid’ waren van groot belang binnen het vocabulaire van CoBrA. De nieuwe vorm van kunst die de kunstenaars bepleitten, was niet alleen bedoeld om kunstenaars van academische regels te bevrijden, maar ook de menselijke geest van passiviteit. In deze tentoonstelling is werk te zien waaraan ongeremde, bijna kinderlijke spontaniteit tot inspiratie heeft gediend. Erik Van Lieshout toont de video-installatie The Island (2016), een verslag van een verblijf van een aantal maanden op een eiland in een meer bij Dortmund. Hier brengt hij het merendeel van de tijd in zelfverkozen afzondering door. De attitude en de tijdelijke bouwwerken die van Lieshout maakt op het eiland doen onder meer denken aan de praktijk van CoBrA-lid Henry Heerup, een kunstenaar die zichzelf bewust presenteerde in de ironische rol van een naïeve dwaas, met ontblote torso en elfenhoedje. Het werk van Jonas Ohlsson, in deze sectie, is geworteld in sociaal en politiek engagement en zijn interesse in de relatie tussen populaire cultuur en gemeenschapsvorming. In de tentoonstelling zijn onder meer resultaten opgenomen van een recent verblijf bij het Europees Keramisch Werkcentrum, waar hij een reeks experimentele keramieken produceerde waarin hij zijn snelle, directe manier van werken heeft toegepast in dit trage medium.
SCHRIFT EN BEELD
Binnen de CoBrA-groep maakten kunstenaars en dichters regelmatig samen werk waarin beeld en tekst één geheel vormden. Het was Christian Dotremont die de term peinture-mots (woordschilderingen) bedacht. Hij maakte dergelijk werk onder meer samen met Asger Jorn en Pierre Alechinsky.
Ook buiten de peinture-mots was er binnen CoBrA veel aandacht voor de relatie tussen woord en beeld. Dichters als Gerrit Kouwenaar, Jan Elburg en Lucebert, die allen kort lid van CoBrA waren, werkten veelvuldig samen met de schilders aan publicaties waarin woord en beeld samen kwamen. Schrijver, dichter en beeldend kunstenaar Maria Barnas toont in dit deel van de tentoonstelling The Speech. Net als de Vijftigers poogt Barnas taal los te wrikken uit haar conventies, en experimenteert ze met associatieve en affectieve talige benaderingen. Richard Niessen werkt sinds 1996 aan een oeuvre dat hij Typographic Masonry (Typografisch metselwerk) noemt. Hierin brengt hij een amalgaam van tekens, symbolen en ornamenten onder in driedimensionale structuren met een non-lineaire logica.
MATERIE
Courtesy the artist, Galerie Max Hetzler Paris
CoBrA’s artistieke project was gestoeld op een onbevangen confrontatie met de materie en de creatieve geest. Het kunstwerk is over het algemeen het resultaat van een dialoog tussen kunstenaar en de voorhanden zijnde materie, alsmede de gereedschappen waar de kunstenaar mee werkt. In deze sectie van de tentoonstelling is werk te zien van onder meer Karel Appel en Asger Jorn. Zij zijn beide misschien de meest duidelijke vertegenwoordigers van de drang naar materieel experiment binnen CoBrA. Deze speelse en onderzoekende benadering van verschillende materialen is goed terug te zien in het werk van Navid Nuur dat ook in deze sectie is opgenomen. Aan zijn recente serie Rituals of the Rational lijkt een bijna kinderlijke nieuwsgierigheid naar scheikundige processen en alchemistische transformatie ten grondslag te liggen. Een andere ingang in het materie-thema uit het CoBrA-gedachtengoed wordt geboden door Raphaela Vogel. Van haar is in deze tentoonstelling het werk Mogst mi du ned, mog i di te zien, een installatie met video, geluid en objecten.
Radicale Sociale Animale Talen is een tentoonstelling met een transhistorisch karakter, waarbij op basis van attitude en thematiek werken uit verschillende periodes en culturele contexten bij elkaar worden gebracht, en artistieke verbanden doorheen de tijd worden aangegeven. Zo kan CoBrA worden gebruikt als lens om naar het nu te kijken, en kunnen omgekeerd nieuwe interpretaties van CoBrA ontstaan.
Gabriel Lester/Polylester ontwikkelde speciaal voor Radicale Sociale Animale Talen een modulaire tentoonstellingsarchitectuur, waarbij hij met minimale middelen de bestaande structuur een ander voorkomen geeft.